رقیب جدید زندگی شهری و فرصت های شغلی نو
مجمع جهانی اقتصاد به ایجاد شهرهای «کربن صفر» توصیه می کند.
گروهی از دولت‌ها سرانجام هشدار مکرر نهادهای معتبر جهانی درباره «تبعات رشد تصاعدی جمعیت شهرنشین» را مورد توجه قرار داده‌اند.
۲۰ کشور که عمدتا اروپایی هستند، برای خاتمه‌ی چالش‌های روزافزون زندگی شهری، آنچه که برنامه جابه‌جایی‌های بزرگ جمعیتی از شهر به روستا خوانده می‌شود را در دستور کار گذاشته‌اند.
از نگاه کارشناسان، این برگشت به زندگی روستایی «بازگشت مدرن» توصیف می‌شود. « بوم روستا »، دهکده‌هایی با جمعیت متوسط هزار نفری پلان جایگزین زندگی ماشینی در شهرها خواهد بود.
آنچه در این دهکده‌ها مورد توجه است نبود تمام اسباب و لوازم زندگی شهری، از جمله آلاینده‌های زیست‌محیطی است.
نرخ رشد فزاینده‌ی جمعیت کره زمین و رشد بالای آلاینده‌های تولید شده توسط انسان، ادامه حیات سالم را برای بشر با تردیدها و نگرانی‌های زیادی روبه‌رو کرده است. ارائه و توسعه‌ی مفاهیمی چون بوم روستاها و شهرهای بدون کربن، جرقه‌هایی از امید برای بازگشت بشر به طبیعت به وجود آورده است.
مفهوم روستاها یا جوامع اکولوژیک گرچه اخیرا در رسانه‌ها شنیده می‌شود، اما قدمتی ۲۵ ساله در میان سیاست‌گذاران جهان دارد.
دهکده های زیست محیطی
در سال ۱۹۹۵ در یک همایش جهانی در اسکاتلند، «دهکده های زیست محیطی» به رسمیت شناخته شدند و راه خود را در برنامه‌های توسعه‌ای کشورها با طراحی مدلی موسوم به «شبکه جهانی بوم روستا» باز کردند.
توسعه و گسترش بوم روستا ها بر اساس یک اصل اساسی استوار است: نگرانی برای مردم و محیط زیست.
نظریه‌پردازان این حوزه بر این عقیده‌اند که بوم روستا روشی از زندگی را ترویج می‌کند که در آن برای داشتن جوامع بااخلاق‌تر، منصفانه‌تر و برابری‌طلبانه، اعضای یک جامعه به یکدیگر کمک می‌کنند.
این زیست بوم ها جنبه‌های مثبت فراوانی دارند. اولین آن، استفاده از منابع طبیعی است، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر چون انرژی بادی و خورشیدی توسط ساکنان بوم روستاهاست.
مزیت دوم بوم روستاها، احیای محیط زیست است، به این دلیل که این مراکز به محیط زیست آسیبی وارد نمی‌کنند و به بازیافت زباله‌ها با طراحی اکوسیستمی محلی صورت می‌گیرد.
بعد سوم این زیستگاه‌ها، قدرت آنها در آموزش مردم برای یادگیری ارزش‌های مثبت بوم‌شناسی چون همبستگی، احترام به دیگران و مهمان‌نوازی است. همچنین زندگی در چنین محیط طبیعی باعث ایجاد گفت‌وگو و مشارکت در جوامع می‌شود و می‌آموزند که از طریق دیالوگ اختلافات خود را برطرف کنند.
برتری دیگری که بوم روستاها دارند، ترویج و تشویق «اقتصاد مسئول و متعهد» است زیرا این زیستگاه‌های طبیعی از کشاورزی ارگانیک، فناوری‌ها و فعالیت‌های احیا‌کننده و معماری‌های زیست اقلیمی بهره می‌برند.
نقش بوم روستاها در توسعه پایدار
امروزه نزدیک به ۵/ ۳ میلیارد نفر، یا به عبارتی نصف جمعیت زمین، در شهرها زندگی می‌کنند و مطابق آمار منتشر شده از سوی سازمان ملل، این تعداد تا سال ۲۰۳۰ به ۵ میلیارد نفرمی‌رسد.
این در حالی است که مساحت زمین اشغال شده توسط کلان‌شهرهای جهان تنها ۳درصد است و حدود ۶۰ تا ۸۰درصد از کل انرژی را مصرف و ۷۵درصد آلودگی تولید می‌کنند.
این آمار و ارقام باعث شده که سازمان ملل شهرنشینی را تهدیدی برای بهداشت عمومی، آب شیرین و فاضلاب بداند و نگران باشد که خسارات وارد شده از زندگی شهری به انسان، جبران‌پذیر نباشد.
در همین راستا شبکه جهانی بوم روستا- GEN در سال ۲۰۱۷ طرح‌های مبتکرانه‌ای مانند ساخت خانه‌ها با ورقه‌های فلزی قراضه در نواحی روستایی هند، در کنیا یک مرکز زایمان ، در مکزیک یک پروژه برای بازسازی مناطق خسارت‌دیده از زلزله با روش‌های توسعه پایدار را اجرایی کرد.
تا سال ۲۰۱۷ در ۱۱۴ کشور در جهان نزدیک به ۱۰هزار پروژه بوم روستا در دست اجرا بود. بیشتر از ۲۰ کشور نیز در حال برنامه‌ریزی سیاست‌گذاری‌های خود برای توسعه این طرح‌ها هستند.
پیش به سوی شهرهای بدون کربن
جدا از در نظر گرفتن تدابیر برای گسترش بوم روستاها، مدیران شهری همیشه به دنبال توصیه‌ها و سیاست‌هایی هستند که شهرهایشان را به سمت آینده‌ای بدون کربن پیش ببرند.
آینده‌ای که به نظر می‌رسد میان سیاست‌گذاران توافق چندانی درخصوص راه‌های رسیدن به آن وجود ندارد. در حالی که برای پرداختن به مسائل زیست محیطی باید نگاهی یکپارچه داشت.
در همین راستا مجمع جهانی اقتصاد در گزارش خود برای گسترش شهرهای بدون کربن، بر اصل اولیه‌ی سیاست‌های زیست محیطی تاکید می‌کند: تمرکز بر انرژی‌های تجدید پذیر.
سیاست‌گذاران در سطح ملی هم باید با تامین بودجه، از چنین فرصت‌هایی حمایت کنند. سرمایه‌گذاری در سطح کلان، در زمینه انرژی‌های تجدید پذیر می‌تواند شرایط اقتصادی را بهتر کند و نتایج زیست‌محیطی و اجتماعی فوق‌العاده‌ای برای ساکنان آن شهر به بار آورد.
همچنین از این مسیر، ظرفیتی هم برای ایجاد اشتغال به‌وجود می اید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فقط در آمریکا، اگر برای تغییر مسیر اقتصاد و ایجاد فضایی برای اقتصاد بدون کربن اقدام شود، حدالقل ۲۵ میلیون شغل جدید طی ۱۵ سال آینده ایجاد خواهد شد.
به علاوه تا میانه‌ی قرن نیز ۵ میلیون شغل پایدار از این طریق ایجاد خواهد شد. که این دو برابر تعداد مشاغلی است که با صنعت انرژی فعلی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌شود.
بنا بر گزارش مجمع جهانی اقتصاد، ساختمان‌ها باید حداکثر بهره‌وری را داشته باشند تا اینکه شهرها به سمت آینده‌ای بدون کربن هدایت شوند، و زیرساخت‌های انرژی باید طراحی هوشمند داشته باشند.
اینترنت
ساختمان‌هایی که با اینترنت با هم در ارتباط هستند و کاملا بهره‌وری در آنها رعایت شده به کاهش انتشار کربن کمک خواهند کرد. در این ساختمان‌ها توزیع انرژی به‌صورت کاملا هوشمند انجام می‌شود.
در نتیجه در آنها بهره‌وری به حداکثر می‌رسد. زیرساخت‌های انرژی به منظور تحقق شهرهای عاری از کربن، باید هوشمند باشند، به این صورت که هم هزینه کنترل شود و هم توزیع برق به‌طور دقیق و بدون اتلاف انجام شود.
علاوه بر این تولید انرژی برق هم باید پاک باشد یعنی که بدون کربن تا جای ممکن حمل‌ونقل، گرمایش و سرمایش، نورپردازی و این دست موارد نیز باید با انرژی برق پاک تامین شود.
طراحی محیط نیز باید به‌صورت فشرده باشد، به شکلی که کمترین جاگیری زیست‌محیطی را داشته باشد. از آنجایی که بیش از۴۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای از ساختمان‌هاست، آنها باید در مرکز ماجرای کربن زدایی قرار گیرند. می دانیم که انرژی منبع اصلی برای توسعه است پس در راستای این مسیر زیرساخت‌های انرژی باید هوشمند شوند.
